joodse wandeling

De Grote Synagoge

Woensdag liepen we in Deventer de Joodse wandeling - een wandelroute langs Joodse monumenten en herinneringen aan Joodse bewoners. Dat we dit deden, lag in het verlengde van ons bezoek aan Het verscholen Dorp en Elburg, eerder dit jaar. Er moest in Deventer toch ook een en ander te vinden zijn aan Joodse geschiedenis.

Bij het VVV kocht ik het boekje De Joodse Wandeling, en we volgden min of meer de aangegeven route. We zagen veel, maar ook veel niet.

We begonnen bij het Etty Hillesum Centrum. Dat bleek dicht te zijn, alleen geopend op zaterdag en zondag. Erg teleurstellend, want ik had graag wat meer over Etty Hillesum willen weten. Ik haalde die informatie nu van internet.


Etty Hillesum (1914 - 1943) woonde vanaf 1924 in Deventer waar haar vader leraar klassieke talen en later rector aan het Stedelijk  Gymnasium was, tot hij in 1940 werd ontslagen. Zelf studeerde ze rechten en daarna Slavische talen in Amsterdam.

In maart 1941 begint ze een dagboek, in het begin alleen over haar persoonlijke ontwikkeling, maar gaandeweg schreef ze ook over de oorlog en de Jodenvervolging.
Ze kwam in Westerbork terecht en vandaar in Auschwitz.

Voordat haar vertrek naar Westerbork gaf ze haar dagboeken aan een vriendin, met het verzoek om ze aan schrijver Klaas Smelik te geven voor publicatie, mocht ze niet terugkeren.

Het lukte Klaas Smelik niet om de dagboeken gepubliceerd te krijgen in de jaren 50. Pas in 1981 verscheen een groot deel van de dagboeken in het boek 'Het verstoorde Leven - Dagboek van Etty Hillesum'. Het werd een succes en is ook in vele talen vertaald.

Bron: Etty Hillesum Centrum - Biografie

Om de hoek staat het prachtige gebouw van de Grote Synagoge, een rijksmonument. Maar ook hier konden we niet in.

Het gebouw werd tot voor kort nog gebruikt door de Joodse Gemeente Beth Shoshanna, maar de eigenaar zegde de huur op. Onder protest vonden ze een onderkomen in de voormalige synagoge in Raalte.

Het is een groot vraagteken wat er nu met het gebouw gaat gebeuren. De eigenaar wilde er een 'foodhal' in vestigen. Gelukkig stak de gemeente Deventer hier een stokje voor.

Bron: Wikipedia

Onderweg zagen we veel 'struikelstenen' en andere dingen die aan Joodse bewoners herinnerden.

Over struikelstenen heb ik eerder geschreven, ik was een keer aanwezig bij een legging. Erg indrukwekkend. En ook kwamen we langs het pand van De Man van Deventer, een Joodse koopman, waar ik eerder over schreef.

Joods monument in het Stadhuis

Toen waren wij op zoek naar het Joods Monument, dat zich in het Stadhuis moest bevinden. Even leek het erop dat we dat ook niet konden zien. Aan de balie van het nieuwe gemeentehuis werd ons verteld dat er alleen groepen onder begeleiding werden toegelaten. Maar een heel vriendelijke meneer van de bewaking was wel bereid ons toe te laten.

Dit Joods monument bevindt zich in de Eerste Schrijfkamer, in het oude gedeelte van het Stadhuis. Het was wel heel bijzonder dat we daarin mochten. De bewaker moest eerst even kijken of er geen huwelijk in de aangrenzende trouwzaal plaatsvond. En toen konden we erin. Een prachtige kamer, met een mooie ingang. En een mooi plafond.

Ik was al eens eerder in het oude deel van het Stadhuis geweest. Toen ik net in Deventer woonde, in 2013, werd ik, met alle andere nieuwe bewoners van Deventer, uitgenodigd door de burgemeester op het Stadhuis. Het was een informatie- en kennismakingsbijeenkomst en we kregen een maaltijd aangeboden. Heerlijke stamppotten, herinner ik me. 

Zo konden we kennismaken met raadsleden. En ook met elkaar, ik heb er verschillende leuke mensen ontmoet. Wat een aardig welkom, hè.

Hier eindigde voor ons de wandeling. Tijd om de voeten rust te geven onder het genot van een heerlijke lunch.

Links:

De Joodse Wandeling met gids vanuit het Etty Hillesum Centrum

Etty Hillesum Centrum

Etty Hillesum Centrum - Biografie

Grote Synagoge Deventer

Joods monument in het Stadhuis Deventer

Mijn eerdere blogjes over Joodse Geschiedenis