ban de bom

Laatst keek ik naar een documentaire op de BBC: Atomic People. En de film heeft me nogal bezig gehouden de afgelopen week. Het zijn de verhalen van de mensen die de atoombommen op Hirosjima en Nagasaki overleefden als kind. Nu zijn het mensen van in de tachtig en negentig. Ze worden 'hibakusha' genoemd. De bommen vielen op respectievelijk 6 en 8 augustus 1945. Negenenzeventig jaar geleden. 

Ik wou het zien, ik nam het op. Met in mijn achterhoofd de gedachte: als ik het niet aan kan zien dan kijk het niet uit. Maar het boeide me anderhalf uur lang. Misschien wordt hij op Nederland ook ooit uitgezonden. Hier kun je er meer over lezen. 

Ik wou het zien omdat mijn vader op Borneo in een Jappenkamp zat onder erbarmelijke omstandigheden. Na de atoombommen capituleerde Japan op 12 augustus. En op 15 augustus gedenken we in Nederland de bevrijding van Nederlands-Indië. Mijn vader zei altijd: als die bommen niet gevallen waren, was ik er niet meer geweest. Zo sterk vermagerd als hij was. En dan was ik er ook niet geweest. Een vreemde gedachte.

Dit zegt de BBC over de film:

The decision by the USA to drop atomic bombs in two Japanese cities, Hiroshima in August 6 and Nagasaki three days later, was one of the most momentous and destructive in world history. Now, nearly 80 years later, testimony of some of the last hibakusha survivors of the two atomic bombs is gathered before their voices are lost forever. With an average age of 85 most hibakusha were children when the bombs were dropped. Archive footage is combined with the personal accounts of this shrinking group. The only people left on Earth to have survived a nuclear bomb and whose experiences continue to affect them to this day. 

De overlevers, de hibakusha, zagen verschrikkelijke dingen. Het is een wonder dat ze overleefden. Wie niet meteen dood was, stierf in de periode daarna aan stralingsziekte. Deze overlevers lijken er goed afgekomen te zijn. Maar deze groep werd gediscrimeerd. Ze werden niet geschikt geacht om mee te trouwen en kinderen mee te krijgen, want die konden vreselijke afwijkingen hebben. Dat bleek achteraf niet waar. Maar hun hele leven stond in het teken van de bom.

Ban de bom.

Dat ze zich als groep inzetten voor de afschaffing van nucleaire wapens, is niet verbazingwekkend. Ergens aan het eind van de film Atomic People zie je meneer Sueichi Kido een vergadering van de VN toespreken. Zie de foto onderaan. Het gaat om een meerdaagse bijeenkomst van de landen van het Verdrag inzake het verbod op kernwapens in New York in 2023. 

Dat leidde tot het zoeken naar meer info over dat verdrag. Hoe zit dat precies?

Want na het einde van WO II kwam de Koude Oorlog en de nucleaire wapenwedloop. En de vele vele kernproeven die werden gedaan. Laatst nog in het journaal een vrouw die de gevolgen ondervindt van de Franse kernproeven in Frans-Polynesië op het eiland Morurua. Tussen 1966 en 1996 zijn bijna 200 Franse kernproeven gedaan. Zogenaamd veilig werd gezegd. Maar velen werden ziek, kregen leukemie en andere kankers. Ze vechten nog steeds voor erkenning en compensatie. 

Ook Amerika en andere landen deden kernproeven. Het was nodig dat er internationale controle kwam. Maar dat bleef nog lang uit. Eind jaren vijftig en begin jaren zestig groeiden er onder de burgers vele zg. ban-de-bom bewegingen. Pas in 1970 kwam er een beperkt non-proliferatie verdrag (NPV) tot stand, dat kernproeven bovengronds verbood en dat verspreiding van kernwapens tegenging. Het Internationaal Atoom Energie Agentschap werd het controle orgaan. 

De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten zeggen toe te gaan onderhandelen over hun strategische wapens. Dit leidde in 1972 en 1979 tot een tweetal SALT-verdragen. SALT staat voor: Strategic Arms Limitation Talks. Daarna volgde START (getekend in 1991): Strategic Arms Reduction Treaty, een verdrag over het daadwerkelijk verminderen van het aantal strategische kernwapens tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Allemaal afkortingen die me wel bekend voorkwamen. 

In Nederland werd in 1981 en 1983 geprotesteerd tegen de opslag van Amerikaanse kruisraketten in ons land. Weg met de kruisraket. Ik weet het nog.

Verdrag inzake het verbod op kernwapens.

Maar ja, wat is nu het Verdrag inzake het verbod op kernwapens (Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons (TPNW))? 

Dit verdrag gaat veel verder dan alleen het verbieden van proeven. Het is de eerste juridisch bindende internationale overeenkomst om kernwapens te verbieden, met als doel de totale eliminatie van deze wapens. Het verdrag werd ondertekend op 7 juli 2017, en trad in werking op 22 januari 2021. Dus nog maar heel recent. Waarom weet ik dit niet?

Het wordt een historische dag genoemd. De dag dat het verdrag in werking trad. Het verdrag is door vele landen ondertekend. Maar niet door de nucleaire grootmachten. En ook niet door Nederland, die stemde als enige van de NAVO landen tegen. Waarom weet ik dit niet? Nederland schijnt te geloven in een soort 'evenwicht' en ziet niets in eenzijdig ontwapenen.

Tot slot.

Op 15 augustus herdenken we het einde van WOII in Nederlands-Indië. Het is voor mij altijd al een gedenkwaardige dag door mijn familiegeschiedenis. De film maakte grote indruk op mij. En ik wilde meer weten.

Er zitten veel links in dit blogje naar waar ik de info vandaan haalde. Ik wist eigenlijk een hoop niet. Door de recente toespraak van meneer Sueichi Kido bij de VN werd ik me bewust van het belang van deze film. Het mag niet vergeten worden. Gezien de toestand van de wereld op dit moment. De enige mensen die er nog zijn die een kernbom overleefden. 

Met excuses voor het lange verhaal.

De foto's komen van de plekken die in de links zijn genoemd.