die anderhalve meter...

In mijn eerste jaar psychologie leerde ik over  persoonlijke ruimte.  We  houden allemaal automatisch een bepaalde afstand tot andere mensen als we met ze communiceren. Dat gaat onbewust. Die afstand bedraagt ongeveer een armlengte. Kom iemand te dichtbij, dan voelt dat ongemakkelijk. Het voelt als overschrijding van een grens.

Die afstand verschilt per cultuur. Dan kan soms tot grappige situaties leiden.

Nederlanders die in contact treden met mensen uit het Midden-Oosten beschijven de lichamelijke afstand die zij tijdens het gesprek aanhouden, soms als benauwend en zelfs opdringend. Deze mensen vinden op hun beurt ons maar koele kikkers vanwege onze grote afstandelijkheid. Onze cultuur dicteert dus bij welke afstand we ons op ons gemak voelen.

Volgens Oomkes in zijn boek Communicatieleer bewaren Arabieren en Latijns-Amerikanen de kleinste afstand tijdens het voeren van een gesprek, Zweden en Schotten de grootste. Wij Nederlanders staan dichter bij de Zweden dan bij de Arabieren, dat wil zeggen, we houden 'behoorlijk' grote praatafstanden aan.

Regelmatig zijn mensen uit verschillende culturen waargenomen die samen een hele zaal doorliepen, terwijl ze met elkaar gesprek waren. De een deed steeds een stap naar achteren om een prettige afstand aan te houden. De ander sloot om dezelfde reden steeds aan door een stap naar voren te doen.

Van: Lichaamstaal en cultuur.

Door corona moest die 'persoonlijke ruimte' ineens groter worden. Dat was wennen in het begin. 

De anderhalve meter is nu afgeschaft. Maar ik hanteer hem eigenlijk nog steeds. En ik hoor dat van meer mensen. Die afstand is toch in mijn systeem gaan zitten. Het is niet helemaal onbewust. Ik doe het ook voor mijn eigen veiligheid. Van mij had het niet afgeschaft hoeven worden. Want corona is nog onder ons.

Ook onze manier van groeten moesten we veranderen. Geen handen meer, maar ellebogen. Geen drie zoenen meer, smak smak smak. Handen opsteken. Namaste. Het is nog onwennig. En zal het ooit nog terugkomen, dat handen schudden?

Als dingen per cultuur verschillen, dan zullen ze aangeleerd zijn. Met de paplepel ingegoten. En ik vraag me af of we nu voor lange tijd die 'ingebouwde' afstand veranderd hebben. Net zoals we misschien onze groetgewoontes voorgoed hebben veranderd. Wie zal het zeggen. 

Over de gevolgen van corona op lange termijn zal nog veel gezegd en geschreven worden. We zitten er nog middenin. 

“Zo’n tachtig centimeter van mijn neus

  ligt de grens van mijn Persoon,

  en alle onbebouwde lucht ertussen

  is privéterrein of -domein.

  Vreemdeling, tenzij met slaperige ogen

  wenk ik jou om te verbroederen.

  Pas op en steek het niet lomp over:

  Ik heb geen geweer, maar ik kan spuwen.”

-W.H.Auden-

(in het Engels rijmt het:)

"Some thirty inches from my nose

The frontier of my Person goes,

And all the untilled air between

Is private pagus or demesne.

Stranger, unless with bedroom eyes

I beckon you to fraternize,

Beware of rudely crossing it:

I have no gun, but I can spit."

P.S. Als je geïnteresseerd bent, is het leuk om bij de links te lezen. Vooral de onderste is leuk.

Lichaamstaal.

Lichaamstaal en cultuur.

Lichaamstaal tijdens corona.

Lichaamstaal en handen schudden. 

Sociologie.

Persoonlijke ruimte: 10 voorbeelden.

P.S. Ik schreef later nog meer over die anderhalve meter.